میکروسکوپ یا ریز بین وسیله ای برای دیدن اجرام کوچکیست که با چشم غیر مسلح قادر به دیدن آن ها نیستیم ، وظیفه اصلی آن ها ، کمک به محقیق آزمایشگاهی در زمینه های پزشکی ، گیاه شناسی، علوم زیستی و زمین شناسی می باشد.این وسیله که نمونه پیشرفته ذره بین های متداول می باشد ، متشکل از دو لنز (شیئی و چشمی ) است که با تغییر اندازه عدسی ها ، شعاع کانونی و جایگیری آن ها نسبت به هم میکروسکوپ هایی با ویژگی های متفاوت حاصل می شود . تصویری که توسط عدسی شیئی بوجود می‌آید ، بوسیله عدسی چشمی بزرگتر میشود و به این جهت بزرگنمایی آن بیش از یک ذره بین است. در نمونه های پیشرفته ، مکانیزم عدسی ها پیچیده تر است . در آن ها علاوه بر لامپ ، مجموعه ای از عدسی های متمرکز کننده نور و یک دیافراگم که شدت نور را کنترل می‌کند نیز قرار داده شده است . اساس کار تمامی میکروسکوپ ها ، عبور نور با طول موجهای متفاوت از چندین عــدسی محدب می باشد که هرچقدر طول موج نور بکار رفته در آن کوتاه تر باشد ، قدرت تفکیک و یا جــداکنندگی آن میکروسکوپبیشتر است . با توجه به گسترش کاربرد این ابزار در علوم مختلف ، شاهد پیشرفت سریع این اختراع در زمینه های ساختاری کابردی تر ، استحکام بیشتر و استفاده راحت تر هستیم . میکروسکوپ های نوری معمولی که در تحقیقات بیولوژیکی و پزشکی بکار می‌روند به دو دسته چشمه نوری مجزا از میکروسکوپ و دسته چشمه نوری تعبیه شده در میکروسکوپ تقسیم می شوند . میکروسکوپ های امروزی برای اولین بار در اواسط قرن ۱۹ ساخته شدند و توسط ارنست کارل آبه طرز کار آن ها تعریف و تشریح شد . امروزه با پیشرفت علم اوپتیک ، الکترونیک ، کامپیوتر و همچنین توانایی انسان در تولید قطعات ، عدسی هایی بسیار قدرتمند به وجود آمده اند که حتی قادر به بزرگنمایی مفید تا ۲۰۰۰برابر اندازه واقعی هستند . امروزه با ترکیب علوم و فنون مختلف ، مدل های اصلی میکروسکوپ از انگشتان دو دست تجاوز می کند که از مهمترین آن ها می توان به میکروسکوپ های الکترونی ( روبشی و عبوری ) ، مدل های نوری (عبوری ، بازتابی ، پرآب پویشی و نیروی جانبی) ، نیروی اتمی ، نیروی مغناطیسی ، تونلی پویشی ، میدان نزدیک نوری و ولتاژ پویشی اشاره کرد که هریک در حرفه ای مختص خود کاربرد دارند .
میکروسکوپ به طور کلی تقسیم بندی های متعددی دارند که از مهمترین آن ها ، علاوه بر چشمه نورشان که اشاره شد می توان به ساده (در ساختار آن تنها یک عدسی همگرا برای بزرگ نمایی بکار می‌رود ) و مرکب (در آن از یک سری عدسی برای جمع آوری نور از شی مورد بررسی و از یک سری عدسی دیگر، فقط برای تنظیم و فکوس نور روی شی استفاده میشود ) بودن آن ها نیز اشاره کرد .در نوعی دیگر از تقسیم بندی نیز به سه دسته تقسیم می شوند که پلاریزان ، معمولا در زمین شناسی و مشاهده کانی ها ، بلورها و سنگ‌نگاری سنگ های آذرین ،دگرگونی و رسوبی از آن استفاده می شود . میکروسکوپ های ۲چشمی پیناکولار که کاربرد اصلی آن مطالعه فسیل هاست و انعکاسی که برای مطالعه بررسی مراحل کانی سازی کانی های فلزیی استفاده می شود.